Ubezpieczyciele w regionie CEE zwiększyli składki z tytułu ubezpieczeń innych niż na życie z 18 mld euro w 2018 r. do 28,5 mld euro w 2024 r., co stanowi wzrost
o 58 proc. i przewyższa wyniki wielu dojrzałych rynków zachodnich. Pomimo inflacji i niekorzystnych warunków regulacyjnych Europa Środkowa i Wschodnia (CEE) szybko staje się fundamentem odporności finansowej Europy.
Nowa era dla ubezpieczycieli w Europie Środkowo-Wschodniej
Sektor ubezpieczeniowy w Europie Środkowo-Wschodniej (CEE) wchodzi w dekadę, która będzie miała charakter przełomowy.
Małgorzata Pek
Partner Forvis Mazars w Polsce, lider sektora usług finansowych
w Forvis Mazars w regionie CEE
Sześć kluczowych rynków analizowanych w raporcie – Chorwacja, Czechy, Węgry, Rumunia, Polska i Słowacja – wykazuje zarówno imponującą efektywność operacyjną, jak i stabilny wzrost składki przypisanej brutto. Region przestaje być postrzegany jako peryferyjny dla Europy Zachodniej, stając się coraz ważniejszym elementem europejskiego krajobrazu finansowego. Jak podkreśla przegląd EMIS, wskaźniki mieszane (combined ratios) pozostają pod dobrą kontrolą, wskaźniki kosztowe są jedną z mocnych stron regionu, a transformacja cyfrowa przyspiesza – wspierana przez fundusze unijne i lokalne innowacje. Jednocześnie utrzymujący się dystans w penetracji rynku względem Europy Zachodniej pokazuje skalę niewykorzystanego potencjału.
Niniejszy raport, przygotowany wspólnie przez Forvis Mazars i EMIS, ma na celu wskazanie zarówno szans, jak i wyzwań, które definiują kierunek rozwoju sektora. Łącząc niezależną analizę rynkową z doświadczeniami naszych ekspertów doradzających ubezpieczycielom w całym regionie CEE, przedstawiamy nie tylko aktualną diagnozę rynku, lecz również agendę na przyszłość.
Sztuczna inteligencja i cyfryzacja już
dziś redefiniują modele biznesowe.
Od automatyzacji likwidacji szkód, przez underwriting oparty na modelach predykcyjnych, po personalizację produktów – ubezpieczyciele w regionie coraz śmielej wykorzystują technologie, aby wzmacniać odporność organizacji oraz poprawiać doświadczenia klientów. Jednak, jak wskazuje nasza analiza dotycząca AI, innowacjom towarzyszy złożoność regulacyjna – unijne przepisy w ramach AI Act wymagają od instytucji zachowania równowagi między efektywnością a transparentnością, zasadami etycznymi i zarządzaniem danymi.
Zmiany regulacyjne są dziś jednym z kluczowych czynników kształtujących rynek.
Jak wynika z naszej analizy przepisów Solvency II oraz Dyrektywy dotyczącej naprawy irestrukturyzacji zakładów ubezpieczeń (IRRD), sektor stoi wobliczu coraz wyższych wymogów kapitałowych, ładu korporacyjnego i przejrzystości. Jednocześnie wprowadzane wymogi wobszarze DORA (Digital Operational Resilience Act) przesuwają odporność cyfrową wcentrum uwagi. Równolegle Dyrektywa CSRD znacząco rozszerza obowiązki związane z raportowaniem ESG, skłaniając firmy do silniejszego wpisania zrównoważonego rozwoju wstrategie iprocesy sprawozdawcze
Dodatkową warstwę złożoności wprowadzają reformy rachunkowości.
Dwa lata po wdrożeniu IFRS 17 praktyka rynkowa pokazuje większą porównywalność formatów raportowania, ale też zróżnicowanie stosowanych metod i założeń. Dla wielu ubezpieczycieli z regionu CEE – zwłaszcza tych raportujących nadal według lokalnych standardów –proces przejścia pozostaje wyzwaniem, wpływając na poziom transparentności oraz zaufanie inwestorów.
Współczesna debata o sektorze ubezpieczeniowym nie może pomijać znaczenia ryzyka klimatycznego.
Niedawne powodzie w regionie pokazały jak silnie ryzyka klimatyczne przekładają się na zmienność szkód i wymogi kapitałowe. Regulatorzy uwzględniają ryzyka klimatyczne w ramach wymogów wypłacalności i ORSA, a ubezpieczyciele muszą inwestować w modelowanie ryzyka oraz strategie budowania odporności. Zdolność sektora do zmierzenia się z tym wyzwaniem zadecyduje nie tylko o jego rentowności, lecz także o roli, jaką będzie odgrywać w ochronie gospodarstw domowych i przedsiębiorstw.
Kolejne rozdziały raportu opowiadają historię odporności, adaptacji i ambicji. Odzwierciedlają także szerszą prawdę: sektor ubezpieczeniowy CEE nie tyle dogania Zachód, co buduje własne przewagi konkurencyjne – od efektywności kosztowej, przez umiejętność adaptacji do zmian regulacyjnych, po dojrzałość cyfrową.
W oparciu o nasze doświadczenia jako konsultantów współpracujących z ubezpieczycielami w całym regionie CEE, wspólnie z EMIS przygotowaliśmy analizę, która ma wspierać ubezpieczycieli, inwestorów, regulatorów oraz decydentów publicznych. Naszym celem jest dostarczenie wskazówek, które pomogą nawigować w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu z większą pewnością i strategicznym wyprzedzeniem. Raport pełni zarówno funkcję praktycznego przewodnika, jak i inspiracji dla wszystkich interesariuszy dążących do budowy silniejszego, bardziej zrównoważonego i innowacyjnego sektora ubezpieczeniowego w Europie Środkowo-Wschodniej.
– Raport ten potwierdza, że Europa Środkowa i Wschodnia (CEE) stała się siłą napędową europejskiego rynku ubezpieczeń. Silne fundamenty finansowe i zdyscyplinowana polityka ubezpieczeniowa pozwoliły ubezpieczycielom wytrzymać presję gospodarczą, a transformacja cyfrowa i zdolność dostosowywania się do zmian regulacyjnych sprawiają, że sektor ten staje się coraz bardziej odporny. Tym, co wyróżnia region CEE, jest skuteczne budowanie własnej przewagi konkurencyjnej poprzez efektywność, innowacyjność i zrównoważony rozwój – zauważa Małgorzata Pek, liderka sektora finansowego w Forvis Mazars w regionie CEE, partnerka Forvis Mazars w Polsce.
Wzrost składek i odporność rentowności
W badaniu przeanalizowano sześć kluczowych rynków ubezpieczeniowych w Europie Środkowo-Wschodniej (Chorwacja, Czechy, Węgry, Polska, Rumunia i Słowacja), podkreślając, w jaki sposób region ten staje się kluczowym elementem europejskiego krajobrazu finansowego. Raport podkreśla, że wskaźniki mieszane (combined ratio) pozostają poniżej jednego na większości rynków ubezpieczeń majątkowych, co świadczy o dobrej rentowności sektora ubezpieczeń i dyscyplinie operacyjnej. Czechy i Rumunia utrzymują najsilniejsze wyniki w regionie, z poprawą wskaźników mieszanych odpowiednio do 0,86 i 0,95 w porównaniu z rokiem poprzednim.
Chociaż penetracja rynku ubezpieczeń w Europie Środkowo-Wschodniej wynosi średnio 2,2 proc. PKB w porównaniu z 6–9,5 proc. w Europie Zachodniej, różnica ta stanowi raczej znaczny niewykorzystany potencjał niż jego słabość. Wraz z postępującą konwergencją gospodarczą oczekuje się, że rosnąca świadomość konsumentów i ewoluująca wiedza na temat ryzyka będą napędzać wzrost popularności zarówno segmentu ubezpieczeń na życie, jak i ubezpieczeń majątkowych.
Sztuczna inteligencja,
innowacje i zgodność z przepisami zmieniają rynek
Ubezpieczyciele z Europy Środkowo-Wschodniej inwestują znaczne środki na wdrożenia rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji (AI), rozwój technologii chmury obliczeniowej i innowacje zorientowane na klienta, aby przekształcić proces obsługi roszczeń, oceny ryzyka i projektowania produktów.
Od asystentów opartych na sztucznej inteligencji po ubezpieczenia oparte na wykorzystaniu i prognozowanie ryzyka – ubezpieczyciele wykorzystują technologie, aby wzmocnić odporność i zaangażowanie klientów. Jednak, jak pokazuje raport, unijna ustawa o sztucznej inteligencji i regulacje DORA wprowadzają nowe wyzwania w zakresie zgodności z przepisami, które wymagają zrównoważenia wydajności z przejrzystością i ładem korporacyjnym.
Regulacje zwiększające
odporność
Sektor ubezpieczeniowy w Europie Środkowo-Wschodniej dostosowuje się do jednej z największych fal zmian regulacyjnych od dziesięcioleci. Zmieniona dyrektywa Solvency II, która wejdzie w życie w 2027 roku, wzmacnia zarządzanie kapitałem i integrację ryzyka klimatycznego. Dyrektywa w sprawie naprawy i restrukturyzacji ubezpieczycieli (IRRD) harmonizuje transgraniczne plany naprawcze, a dyrektywa w sprawie sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (CSRD) rozszerza wymogi dotyczące ujawniania informacji ESG. Obowiązujące obecnie rozporządzenie o cyfrowej odporności operacyjnej (DORA) wyznacza nowy standard w zakresie zarządzania ICT i ryzykiem cybernetycznym. W połączeniu z dalszym wdrażaniem MSSF 17 reformy te zmieniają przejrzystość, odpowiedzialność i stabilność rynku w całej Europie Środkowo-Wschodniej.
– Nasza analiza pokazuje, że ubezpieczyciele z regionu Europy Środkowo-Wschodniej wkraczają w dekadę charakteryzującą się strategiczną odpornością. Połączenie stabilności finansowej, innowacji cyfrowych i dyscypliny regulacyjnej sprawia, że region ten staje się laboratorium dla nowej generacji europejskich modeli zarządzania ryzykiem i zgodności z przepisami. Zgodność z przepisami stała się strategiczną funkcją łączącą technologię, zarządzanie i zaufanie. Ubezpieczyciele, którzy włączą odporność do swojego modelu operacyjnego, nie tylko spełnią oczekiwania regulacyjne, ale także wzmocnią swoją pozycję w całej Europie – podkreśla Amal Aouam, dyrektorka Centrum Regulacji Ubezpieczeń Grupowych w Forvis Mazars.
Ryzyko klimatyczne a siła kapitałowa
W następstwie regionalnych powodzi w 2024 r. ubezpieczyciele w całej Europie Środkowo-Wschodniej priorytetowo traktują modelowanie ryzyka klimatycznego, testowanie scenariuszy i planowanie wypłacalności. Wszystkie sześć analizowanych rynków utrzymuje bufory kapitałowe znacznie powyżej wymogów regulacyjnych, a Chorwacja i Polska przodują tutaj pod względem wskaźników wypłacalności. Obecnie organy regulacyjne włączają ryzyko klimatyczne do ram wypłacalności i własnych ocen ryzyka, podczas gdy ubezpieczyciele inwestują w modele oparte na danych, aby lepiej przewidywać i zarządzać ekspozycją, czyli ewentualnym poziomem narażenia ubezpieczyciela na określone ryzyka.
O raporcie
Raport „Strategiczna odporność sektora ubezpieczeń w Europie Środkowo-Wschodniej: perspektywy na 2025 rok” został przygotowany wspólnie przez Forvis Mazars i EMIS, łącząc niezależne informacje rynkowe z spostrzeżeniami praktyków ubezpieczeniowych z całej Europy Środkowo-Wschodniej. Raport zawiera opartą na danych analizę wzrostu składek, rentowności, transformacji cyfrowej, zgodności z przepisami i odporności na zmiany klimatu.
