Waloryzacja to słowo, które stało się w ostatnich latach na tyle powszechne, że mało kto ma dziś problem z jego definicją. Podobnie jak ze słowem inflacja. Wieloletnia obecność tych procesów w polskiej codzienności wzbogaciła świadomość ekonomiczną Polaków.
Juliusz Bolek, przewodniczący Rady Dyrektorów Instytutu Biznesu
Upraszczając: inflacja to proces, kiedy ceny rosną, a wartość nabywcza pieniądza spada, czyli można kupić mniej za więcej. Z kolei waloryzacja to proces o charakterze ratunkowym, który polega na wyrównaniu strat np. przedsiębiorców czy emerytów, ponoszonych np. w warunkach inflacji.
Z inflacją zmagają wszyscy: małe przedsiębiorstwa, lokalne sklepy i wielkie koncerny, jednak głównie ci ostatni płacą za nią najwyższą cenę. Przykładem niech będą kontrakty budowlane. W ostatnich tygodniach Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad pochwaliła się długą listą przetargów na 2025 r. Ich wartość ma wynieść 13,5 mld zł wobec 13 mld zł w 2024 r. Drogowcy chwalą się, że długość odcinków dróg, na które w 2025 roku zostaną rozpisane postępowania to 330 km. „Ta długość może wzrosnąć o blisko 70 km dróg, dla których obecnie trwa proces uzyskiwania decyzji środowiskowej lub rozpatrywania odwołań od tych decyzji. Dyrekcja planuje ponadto oddawanie do ruchu wielu odcinków dróg i rekordowe wydatki na realizowane kontrakty” – czytamy w komunikacie GDDKiA. I choć wydaje się, że jest to dobra wiadomość, to diabeł tkwi w szczegółach.
Wiele kontraktów budowlanych, które albo są w realizacji, albo właśnie są finalizowane, zostało podpisanych przed inwazją Federacji Rosyjskiej na Ukrainie 24 lutego 2022 r., czyli w totalnie innych warunkach polityczno-gospodarczych niż są obecnie. Przez te trzy lata rynek z całym swoim łańcuchem dostaw stanął na głowie i to nawet wtedy, gdy ustabilizowały się już ceny materiałów budowlanych. Niestety, rosnące płace i inflacja nadal mają kluczowy wpływ na rentowność zawartych umów.
Polski rząd musi, a przynajmniej powinien, rozważyć w tych okolicznościach uruchomienie procesu waloryzacji, czyli zwiększenie limitu indeksacyjnego. To byłby już 3. taki proces w ciągu ostatnich kilku lat. Jeśli jednak śmiałe plany drogowców mają zostać zrealizowane, przedsiębiorcy muszą otrzymać wsparcia. Warto też przytoczyć fragment wystąpienia Polskiego Związku Pracodawców Budownictwa oraz Ogólnopolskiej Izby Gospodarczej Drogownictwa do Ministerstwa Infrastruktury. Z przeprowadzonej przez te organizacje analizy cen wynika, że wprowadzony w 2023 r. próg 15 proc. limitu waloryzacji na dzień 1 lipca 2025 r. został już osiągnięty w przypadku 19 kontraktów z PBDK (ponad 40 proc. analizowanych kontraktów) zaś w IV kwartale 2024 r. zbliży się do poziomu 65-70 proc. analizowanych kontraktów. To nie tylko głos największych wykonawców, takich jak Budimex czy Strabag, ale całej branży.
Zapał drogowców może też zgasić inny problem. Fiasko tzw. waloryzacji 3.0 mogą wykorzystać przedsiębiorstwa azjatyckie z Republiki Korei czy Chińskiej Republiki Ludowej, które coraz pewniej czują się na polskim rynku. Wielokrotnie podnosiłem problem, że polski rynek zamówień publicznych jest zbyt przyjazny i otwarty. W czasie, gdy w Europie zagraniczne przedsiębiorstwa muszą przejść skomplikowane procesy certyfikacji, w Polsce wystarczy być tanim, choć czasem nawet to kryterium okazuje się nieprawdziwe. Na polskim rynku zamówień publicznych różnice w proporcjach pomiędzy ceną a jakością wciąż należą do największych w Europie.
Z tym tematem będzie się mierzył Instytut Biznesu, którego eksperci planują wydanie raportu, w którym ma być przedstawiona nie tylko obecna sytuacja w sektorze budowlanym, ale też można podziewać się rekomendacji. Jestem przekonany, że głos branży budowlanej i głos ekspertów dotrze do decydentów, ale czy zostanie zrozumiany? Oby!
