Najmniej dzieci w powojennej historii
W 2022 roku w Polsce urodziło się 305 tys. dzieci. To najmniej od zakończenia drugiej wojny światowej. Spada liczba kobiet w wieku rozrodczym, w dodatku coraz później i coraz rzadziej decydują się na macierzyństwo, a wskaźnik dzietności nieznacznie przekracza 1,26. – Największym problemem w polskiej demografii jest rozpad więzi społecznych. Duży wpływ mają również kwestie ekonomiczne – ocenia Michał Kot, dyrektor Instytutu Pokolenia. Z najnowszego opracowania GUS „Sytuacja demograficzna Polski do 2022 roku” wynika, że pod koniec ubiegłego roku liczba ludności Polski wyniosła niecałe 37,8 mln, o ponad 141 tys. mniej niż rok wcześniej. Stopa ubytku rzeczywistego wyniosła –0,37 proc., co oznacza, że na każde 10 tys. ludności ubyło 37 osób. Liczba ludności zmniejsza się od 2012 roku (z wyjątkiem 2017 roku), a pandemia w sposób szczególny pogłębiła niekorzystne trendy obserwowane na przestrzeni ostatniej dekady. Wpływa na nie przede wszystkim przyrost naturalny, który pozostaje ujemny od 10 lat. – Jeszcze kilka lat temu rodziło się w Polsce około 400 tys. dzieci rocznie, 40 lat temu było to ponad 500 tys., dzisiaj liczba urodzeń oscyluje wokół 300 tys. rocznie i najprawdopodobniej w kolejnych latach będzie spadać – mówi
Michał Kot.
Gry planszowe pomagają w doskonaleniu umiejętności matematycznych
Nawet krótkie, regularne sesje gier planszowych opartych na liczbach mogą pozytywnie wpłynąć na podstawowe i złożone kompetencje matematyczne dzieci w wieku od trzech do dziewięciu lat. Do takiego wniosku doszli naukowcy z Chile. Ich zdaniem wprowadzenie do programów nauczania gier stworzonych przez specjalistów od edukacji mogłoby pomóc w osiągnięciu celów szkolnych w różnych dziedzinach. Badanie, którego wyniki zostały opublikowane w „Early Years”, zostało oparte na metaanalizie opublikowanych od 2000 roku artykułów naukowych poświęconych wpływowi gier planszowych na umiejętności matematyczne dzieci. – Chcieliśmy zebrać informacje o grach planszowych, które zostały przetestowane w warunkach szkolnych z udziałem uczniów w wieku przedszkolnym, pierwszoklasistów itd., zgodnie z kryteriami naukowymi, czyli minimalnymi standardami pozwalającymi na wykorzystanie tych gier w różnych kontekstach. Wbrew oczekiwaniom naszego zespołu znaleźliśmy zaledwie 19 artykułów na ten temat i wszystkie dotyczyły matematyki – mówi Jaime Balladares, psycholog edukacji z Wydziału Edukacji Papieskiego Uniwersytetu Katolickiego w Santiago w Chile. – Okazało się, że granie przez 15–20 min raz lub dwa razy w tygodniu pomagało dzieciom w przyswojeniu różnych umiejętności matematycznych.
Wyzwania transformacji energetycznej
Transformacja energetyczna i związane z nią wyzwania będą w tym roku jednym z głównych tematów XXXII Forum Ekonomicznego, które będzie się odbywać 5–7 września w Karpaczu. – Obok wojny, która toczy się za naszą wschodnią granicą, to dziś największe wyzwanie, które przed nami stoi i które dotknie każdego Europejczyka – podkreśla Zygmunt Berdychowski, przewodniczący Rady Programowej tego wydarzenia. Jak ocenia, realizacja założeń transformacji energetycznej i klimatycznej w pierwszym okresie osłabi konkurencyjność europejskiej i polskiej gospodarki. Biorąc pod uwagę liczbę wyzwań, które UE będzie musiała pokonać na drodze do neutralności, przyjęty przez nią harmonogram może się okazać zbyt ambitny.
Ekonomiści zaniepokojeni tempem zadłużania się kraju
W przyszłym roku dług publiczny przekroczy 2 bln zł, a jego relacja do PKB wzrośnie do 53 proc. Tegoroczny poziom poniżej 50 proc. to zasługa głównie wysokiej inflacji, dzięki której dług jest finansowany ukrytym w inflacji podatkiem płaconym przez społeczeństwo. Ekonomistów poważnie niepokoi dynamika przyrostu zadłużenia, ale też brak przejrzystości w finansach publicznych. – Sam stan finansów jest poważny, ale jeszcze nie wymaga radykalnych działań. Wpływamy w pole lodowe, ale jeszcze można odpłynąć w dobrym kierunku. Trzeba jednak natychmiast naprawić ten proces budżetowy – mówi ekonomista dr Sławomir Dudek. – Sam dług przekroczy w przyszłym roku 2 bln zł, nawet z uwzględnieniem już tych funduszy pozabudżetowych, o których wszyscy wiemy. Jeszcze niedawno byliśmy przerażeni, że to jest 1,5 bln zł. Te 2 bln może przeciętnego obywatela przerażają, dla makroekonomistów to są może jeszcze liczby policzalne, ale w relacji do PKB to już będzie sporo, powyżej 50 proc. To nie jest jeszcze tragicznie, bo są kraje, które mają 100 proc., ale to już jest poważne. Mnie jednak bardziej przeraża dynamika przyrostu.
Nauczyciele ze zbyt niskimi wynagrodzeniami
Nauczyciele w Polsce znaleźli się w dramatycznej sytuacji – od lat mają jedne z najniższych wynagrodzeń z tzw. sfery budżetowej. Pensja początkującego nauczyciela jest tylko o 90 zł wyższa od płacy minimalnej. – Patrząc na przeciętną wynagrodzeń w gospodarce, widzimy, jak daleko pensje nauczycieli od niej odbiegają i na jak dramatycznie niskim są poziomie – mówi Sławomir Broniarz, prezes Związku Nauczycielstwa Polskiego. To jeden z powodów, dla których w szkołach i innych instytucjach oświatowych pracuje ich coraz mniej. Cierpią na tym też uczniowie, a dodatkowo przeładowana podstawa programowa nie daje możliwości na rozwój i bardziej indywidualne podejście do podopiecznych.
Co drugi bankrut widniał w KRD już 2 lata przed upadłością
W II kwartale bieżącego roku upadłość konsumencką ogłosiło 5,2 tys. osób, wynika z danych Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej. To niewiele mniej niż w rekordowym I kwartale. Większość z bankrutów miała problemy finansowe już dużo wcześniej: 61 proc. było notowanych w Krajowym Rejestrze Długów na trzy miesiące przed ogłoszeniem upadłości, a prawie połowa (48 proc.) nawet na dwa lata przed. Łącznie pozostawili po sobie prawie 147,4 mln długów.
Kryzys nie dotknął dóbr luksusowych
Pomimo niepewności gospodarczej firmy z sektora dóbr luksusowych mogą cieszyć się niesłabnącym zainteresowaniem zamożnych klientów. Jak wynika z ósmej edycji raportu Global Fashion & Luxury Private Equity and Investors Survey 2023 firmy doradczej Deloitte, wyceniana na 730 mld dolarów branża notuje wzrosty sprzedaży we wszystkich kategoriach. Aby utrzymać ten trend, firmy koncentrują się na inwestycji w rozwój ESG, a cyfryzację traktują jako nowy sposób na rozwój swoich marek.
Polskie miasta walczą o czystsze powietrze
Emisja gazów cieplarnianych z transportu w 70 proc. pochodzi z transportu drogowego. Tymczasem Polska ma jeden z najwyższych wskaźników motoryzacji w Europie. Zmienić to mogłaby większa dostępność transportu publicznego czy rozwój mikromobilności. O ile jednak polskie miasta dobrze sobie radzą z wprowadzaniem ekologicznego taboru, o tyle gorzej wypadają pod względem mobilności współdzielonej i punktów ładowania pojazdów elektrycznych – wynika z rankingu Clean Cities Campaign. Polska należy do najbardziej zmotoryzowanych krajów w Unii Europejskiej. Na tysiąc mieszkańców przypada 687 samochodów. W Warszawie na koniec 2022 roku liczba samochodów przekroczyła 2,1 mln, a w ubiegłym roku w stolicy zarejestrowano 135 tys. nowych pojazdów. – Na tysiąc mieszkańców Warszawy przypada 715 samochodów, ponad 600 w Krakowie. W Berlinie jest to 280, w Paryżu 320. Więc widzimy, że mamy wyzwanie związane z tym, jak zorganizować transport, aby był on zrównoważony ekonomicznie, czasowo, zasobowo i żeby minimalizować jego negatywne skutki, takie jak hałas, spaliny czy emisja gazów cieplarnianych – mówi Nina Józefina Bąk, koordynatorka Clean Cities Campaign w Polsce.
Sztuczna inteligencja wykazuje zdolności twórcze
Naukowcy z Montany dowiedli, że ChatGPT prześciga większość ludzi pod kątem zdolności generowania dużej liczby pomysłów i nowatorskich rozwiązań. Poddali sztuczną inteligencję standardowym testom oceniającym kreatywność, w których osiągnęła lepsze wyniki niż zdecydowana większość studentów, plasując się w 1 proc. najlepszych pod względem oryginalności. To może wynieść prace nad innowacyjnymi rozwiązaniami na nowy poziom i zmienić postrzeganie kreatywności. Już dziś algorytmy są wykorzystywane m.in. przy opracowywaniu nowych leków. – Niektórzy ludzie są zaskoczeni tym, że sztuczna inteligencja wykazuje się zdolnościami twórczego myślenia, ale jeśli cofniemy się do samych jej początków, okaże się, że jej założyciele twierdzili otwarcie, że ich celem było stworzenie symulacji zdolności twórczego myślenia. Starali się stworzyć symulację inteligencji, a kreatywność jest jej częścią. Twórcy SI bardzo konkretnie określili swój cel i użyli słowa „kreatywność” w pierwszych dokumentach, które miały przybliżyć założenia dotyczące potencjalnych osiągnięć sztucznej inteligencji – mówi Erik Guzik z Uniwersytetu w Montanie.
Mniej włamań do domów
Policja notuje rocznie o ponad 80 proc., czyli około 300 tys. przypadków, mniej włamań do domów w porównaniu do stanu sprzed dwóch dekad. Eksperci są przekonani, że duży wpływ na to ma coraz większa popularyzacja systemów antywłamaniowych. Na takie zabezpieczenia decyduje się większość właścicieli nowych domów. Chodzi m.in. o monitoring wideo czy czujniki alarmu. Najnowsze urządzenia wyposażone są w rozwiązania z zakresu sztucznej inteligencji i mogą działać interoperacyjnie z systemami smart home. Firma Yale przedstawiła swoje nowe pomysły na większe bezpieczeństwo domów i mieszkań podczas targów technologicznych IFA odbywających się w Berlinie.
Na krawędzi katastrofy ekologicznej
Już 70 proc. Polaków uważa, że stoimy na krawędzi katastrofy ekologicznej i trzeba zacząć działać. Blisko połowa uważa zmiany klimatyczne i zanieczyszczenie środowiska za największe zagrożenie – wynika z raportu „Ziemianie atakują”. Wiedza o środowisku jest kluczem do mądrych działań, ta jednak u Polaków jest stosunkowo niewielka. – Najważniejszą misją jest wprowadzenie eksperckiej wiedzy do szkół, aby młodzi ludzie byli świadomi, czego mogą się spodziewać i jak działać – mówi Lidia Prabucka, współzałożycielka Szkolnej Konferencji Klimatycznej.
Polacy polubili pracę hybrydową
Połączenie pracy zdalnej z pracą w biurze podbija nasz rynek pracy. Już co trzeci pracownik jest gotów zrezygnować nawet z niewielkiej części wynagrodzenia, aby tylko mieć możliwość pracy hybrydowej – czytamy w przewodniku dla firm „Wpływ pandemii COVID-19 na kształtowanie się nowych modeli pracy”, przygotowanym przez Lewiatana. Do upowszechnienia pracy hybrydowej, która łączy pracę zdalną z wykonywaniem obowiązków w biurze, przyczyniła się pandemia. Tak uważa 31 proc. respondentów, którzy wzięli udział w badaniu. 42 proc. ankietowanych wyraziło przekonanie, że skutkiem pandemii było uelastycznienie czasu pracy.
Coraz częściej ubezpieczamy domy od ekstremalnej pogody
W latach 2016-2021 zakłady ubezpieczeń zaraportowały do Komisji Nadzoru Finansowego 273 zdarzenia, które oceniły jako katastroficzne, a wartość szkód z ich tytułu została oszacowana na 3,622 mld zł. W kolejnych latach polskie społeczeństwo będzie musiało się przygotować na coraz częstsze susze, gwałtowne ulewy, huraganowe wiatry czy trąby powietrzne. Na szczęście – jak pokazują statystyki Polskiej Izby Ubezpieczeń – w Polsce poziom ubezpieczenia rolnictwa i budynków mieszkalnych na takie
