Zdrowie psychiczne pracowników to coraz ważniejszy temat w środowisku pracy. Coraz szybsze tempo życia, nadmierny stres i przeciążenie obowiązkami prowadzą do wypalenia zawodowego i pogorszenia kondycji psychicznej.
Alina Smolarek, dyrektorka HR w enel-med
Firmy mierzą się z problemem rosnącej liczby zwolnień lekarskich wynikających z zaburzeń psychicznych. Jak pokazują dane, skala tego zjawiska z roku na rok rośnie, a pracodawcy muszą podjąć działania, by skutecznie wspierać swoich pracowników.
Według danych ZUS w 2024 r. liczba dni absencji chorobowej z powodu zaburzeń psychicznych osiągnęła rekordowe 30,3 mln. Oznacza to, że już niemal co ósme zwolnienie lekarskie wystawiane jest z powodu problemów psychicznych. Na podobny kierunek wskazują wewnętrzne dane enel-med. Jasno z nich wynika, że rośnie zapotrzebowanie na pomoc psychologów i psychiatrów – w 2024 r. liczba wizyt dorosłych pacjentów u tych specjalistów wzrosła o 63 proc. w porównaniu z rokiem poprzednim. Co więcej, systematyczny wzrost liczby wizyt u psychologów i psychiatrów obserwujemy już od kilku lat. W 2023 r. odnotowaliśmy 49-procentowy wzrost liczby wizyt względem roku poprzedniego, a w 2022 r. – 32 proc. Z jednej strony to pozytywna informacja i dowód na to, że świadomość dotycząca zdrowia psychicznego rośnie. Ale jednocześnie te dane pokazują rosnącą skalę problemu, z którym mierzą się zarówno pracownicy, jak i pracodawcy.
Za dużo od siebie wymagamy
Jednymi z głównych powodów tej sytuacji są nadmierny stres i wypalenie zawodowe. Współczesny rynek pracy wymaga od pracowników nie tylko dyspozycyjności, elastyczności i wielozadaniowości, ale także stałego rozwoju. Połączenie pracy z życiem prywatnym staje się coraz trudniejsze, a presja osiągania wyników i oczekiwanie nieustającego doskonalenia kompetencji prowadzi do przeciążenia psychicznego. Praca zdalna oraz rosnąca rola technologii sprawiają, że granice między strefą zawodową a czasem wolnym się zacierają. Wiele osób czuje presję, by być dostępnymi nawet po godzinach, co skutkuje brakiem realnej regeneracji. Chroniczny stres, brak odpoczynku i nieumiejętność odcięcia się od obowiązków zawodowych mogą prowadzić do stanów lękowych, depresji oraz innych zaburzeń psychicznych.
Możemy pomóc
Z punktu widzenia pracodawcy zwolnienia lekarskie wynikające z zaburzeń psychicznych nie powinny być traktowane inaczej niż te spowodowane problemami fizycznymi. Jeśli pracownik odczuwa ból kręgosłupa, kierujemy go do fizjoterapeuty lub ortopedy – tak samo powinniśmy podchodzić do zdrowia psychicznego. Im szybciej zostanie postawiona diagnoza i wdrożone odpowiednie wsparcie, tym krótszy będzie czas absencji, a pracownik szybciej wróci do pełni sił. Dlatego jeśli w firmie obserwujemy niepokojące sygnały – spadek zaangażowania, wyraźne przemęczenie czy wzrost liczby zwolnień w tym obszarze – warto zareagować. Jeśli organizacja oferuje pakiety medyczne obejmujące wsparcie psychologiczne, kluczowe jest, aby pracownicy wiedzieli, że mogą z nich korzystać bez obaw. Otwarte podejście do zdrowia psychicznego w miejscu pracy nie tylko poprawia komfort pracowników, ale także zmniejsza liczbę i długość absencji. Ostatecznie to krok w stronę bardziej stabilnego i efektywnego środowiska pracy.
Więcej wsparcia w pakiecie
Rosnąca liczba zwolnień lekarskich wynikających z problemów psychicznych to wyraźny sygnał, że konieczne jest podjęcie działań prewencyjnych. Świadoma organizacja ma do dyspozycji wiele rynkowych rozwiązań wspierających dobrostan psychiczny. Pakiety medyczne wyposażone w konsultacje psychologiczne i psychiatryczne coraz częściej zaczynają być podstawową formą, z której korzysta więcej pracowników. I jako pracodawcy musimy zdawać sobie sprawę, że podobnie jak „jedna jaskółka wiosny nie czyni”, tak i jedna konsultacja u specjalisty najczęściej nie rozwiąże problemu. Dlatego warto zastanowić się, czy nasz firmowy pakiet nie powinien być pełniejszy, jeśli chodzi o wsparcie zdrowia psychicznego pracownika, w szczególności jeśli dużą część naszego zespołu stanowią młode osoby. Bo jak wynika z raportu „Łączy nas zdrowie”, aż 23 proc. „zetek” wskazuje, że w ich pakietach medycznych brakuje im większej liczby wizyt u psychologa lub psychiatry. Wśród klientów enel-med widzimy, że grono firm badających ten obszar i odpowiadających na realne potrzeby swoich zespołów jest z roku na rok liczniejsze. Więcej firm decyduje się na specjalne pakiety konsultacji i testów, jakie oferujemy w ramach Centrum Zdrowia Psychicznego. Traktują to jako inwestycję w pracownika, a nie koszt.
Rozwiązań jest jednak więcej
Większym zainteresowaniem cieszą się także specjalne programy obejmujące dostęp do psychologów i psychiatrów, warsztaty dotyczące radzenia sobie ze stresem czy programy wsparcia dla osób zmagających się z wypaleniem zawodowym. Możliwość elastycznej organizacji pracy, np. w formie pracy hybrydowej czy krótszego tygodnia pracy, to kolejne rozwiązanie, które pozwala na lepsze zarządzanie stresem i równowagą między życiem zawodowym a prywatnym. Promowanie otwartości w rozmowach o zdrowiu psychicznym to kluczowy element budowania środowiska pracy, w którym pracownicy czują się bezpiecznie i komfortowo. Tu dochodzimy do niezwykle istotnego komponentu zdrowego środowiska pracy, a mianowicie umiejętności menedżerskich. Liderzy stoją przed wyzwaniem, nie tylko dostrzeżenia problemu, ale także umiejętnego zaadresowania tematu. Warto, aby programy liderskie uwzględniały aspekt poradzenia sobie z pracownikiem i zespołem w kryzysie psychicznym.
Niezależnie od wyzwania, z jakim będziemy się mierzyć, istotne jest, aby nasi zarządzający nie byli z tym sami. Zadbajmy również o ich kondycję, aby uniknąć wypalenia czy przytłoczenia. W tym obszarze z pewnością rola działów HR jest nie do przecenienia. Umiejętność rozmowy w temacie zdrowia psychicznego oraz wyposażenie w portfel rozwiązań, które menedżer może zaproponować, będzie działaniem w dobrym kierunku. Dostępne dane wyraźnie pokazują, że świadomość zdrowia psychicznego jest wśród nas coraz większa, że warto podjąć leczenie, jeśli dzieje się coś niepokojącego. Miejsce pracy, jako jedno z najbliższych środowisk dla pracownika, może odegrać fundamentalną rolę poprzez zapewnienie dostępu do specjalistycznej pomocy. Znudzenie czy już wypalenie zawodowe, nieodpowiednia ocena sytuacji czy niska samoocena, zły humor czy już depresja. Takie pytania codziennie zadaje sobie wielu pracowników. Każda inicjatywa pracodawcy, która pomoże odnaleźć odpowiedź, to bardzo cenny krok w kierunku poprawy kondycji psychicznej Polaków.
